SCRIBENDI ratio

SCRIBENDI ratio

tenuibus initiis orta, sensim ad id perfectionis, quod nunc habet, assurrexit, maguô mortalium bono. Neque enim satis causae habuit aut Socrates, qui literas ingenii pestem pronuntiavit, quod his notis confisi homines memoriam minus exercerent: aut Thamus, Aegyptiorum Rex qui eas improbavit, quod memoriae potius obfuturae et homines ad eam excolendam inertes redditurae viderentur: aut apud Gallos Druides, quos Caesar Gall. bell. l. 6. c. 14. disciplinas scriptô non consignâsse, refert, tum ne in vulgus illae efferrentur, tum ne praesidiô literarum freti diligentiam in perdiscendo remitterent, cum ex sententia Senecae Ep. 88. certior sit memoria, quae nullum extra se subsidium habei. vide infra Traditio. Sit satis in praesens, quod Verbum suum DEUS ipse scripsit, Exod. c. 32. v. 16. et a Mose scribi voluit, c. seq. v. 27. repetiitque Iohanni Euangelistae et Apostolo duodecies mandatum illud, Γράψον, i. e. Scribe, ut videre est in Apocalysi passim. Quis scribendi artificium primus docuerit mortales, inter Eruditos controvertitur: Plinius enim l. 7. c. 56. et Diodor. Sic. l. 6. c. 15. eam gloriam Cadmo tribuunt: Servius in Aen. l. 2. Palamedi. Alex. ab Alexandro Genial. dier. l. 1. c. 30. Rhadamanthum ini Assytiam; Memnonem in Aegyptum, Herculem in Phrygiam, Carmentam in Latium literas attulisse refert: et notum de Phoenicibus illud Lucani, l. 3. v. 220.

Phoenices primi, Famae si credimus, ausi

Mansuram rudibus vocem signare figuris, etc.

Vide de Aethiopibus Diodorum l. 4. de Aslyriis Plin. l. 7. c. 56. Quos omnes intra recentius aevum se continere, certum est. Altius ascendit Eusebius Praep. Euangel. l. 18. ubi Mosen literarum usum primum docuisse Israelitas, a quibus ad Phoenices, inde ad Graecos aliasque Gentes pervenerit, tradit: sed ut ille in sua genra id praestierit, primus scribendi Magister Oecumenicus nondum patet. Serhum potius dicenus, vel ipsum mitabilem hauc Artem invenisse, vel a Patre inventam iam et constitutam, accepisle et ulterius edecumâsle. Quorum prius confirmatur ex Suida, ubi ait, θεὸν τὸν Σὴθ οἱ τότε ἄνθρωποι προσηγόρευον, διὰ τὸ ἐξευρηκέναι τά τε Ε῾βραϊκὰ γράμματα, τάς τε τȏυ ἀςτέρων ὀνομασίας: et duabus illis colummis, de quibus Iosephus Ant. Iud. l. 1. c. 3. Posterius suggerit Augustinus, cum ait quaest. 69. Exod. Nonnullis videtur a primis hominibus literas coepisse et perductas esse ad Noe, et inde ad Populum Israel. Imo similiter Suidas, qui, cum alibi Abrahamum, item Sethum, literarum dicat Auctorem, idem tamen in Α᾿δὰμ, inquit, τούτου τέχναι καὶ γράμματα, Huius sunt Artes et literae. Vide Geth. Ioh. Voss. de Arte Gramm. l. 1. c. 9. et supra, in voce Literae. Et quidem primo incidendô, deini pingendo, scripsêre mortales: Incidebant prius manu, exin stylô. namque et manum ipsam styli vicem praestitisse, docet mirabilis Scriptura, quae epulante Belshazele, sive, ut Graeci vocant, Belthasare, ultimô Babyloniorum Rege derepente in pariete apparuit, a digitis manus humanae egressis, exarata, Daniel. c. 5. v. 5. Vide quoque Ioh. c. 8. v. 6. Etiam de captivo narrant, eum, cum penna et atramentum negarentur, unguibus ad ferinum modum succrescentibus, pro penna; carbone autem salivâ vel urinâ temperatô epistolam ad amicos perscripsisse. Stylus, antiquitus ferreus fuit, Graece γλυφίον, Latine Caelum vel Caeltes, quô in saxis, lateribus, ceris scripserunt. Successit postea, quum σιδηροφορεῖν non liceret, et graphiis, ad vulnerandos alios, homines abuterentur, osseus: donec in usum ferreus reditet. Uti autem graphiô seu stylô scribebant, ita in charta deletitia (qualis palimpsestus Catulli Epigr. 22. v. 5. et Ausonii, in praefat. Centonis, Libri liturarii) scripta, spongiâ delebant, Varro Modio. Literas vero incidebant in saxis, lateribus, plumbo, aere, cui ultimo Acta inprimis publica, Legesque incisas fuisse, patet ex Dionysio Antiqq. Rom. l. 10. Suetonio in Iulio, c. 28. et Maccab. l. 1. c. 8. v. 22. Unde Ovid. Met. l. 1. v. 91.

------ ------ Nec verba minantia fixo

Aere ligabantur.

Galli autem et argentea habuêre monumenta publica, teste Tritthemiô Breviarii Annal. Franc. l. 1. Praeterea et tabulis ceratis literae incidebantur; unde, post interdictum ferrei styli usum, Lex, Ceram ferro ne caedito, apud Isidorum. Cum pingere incipiebant, utebantur primo arundineis calamis, postea vero avium pennis; habebanturque calamorum optimi, qui crescerent iuxta Memphim,

Nilum vel Gnidum, Plin. l. 16. c. 36. Martial. l. 14. Epigr. 38. Appuleius Metam. l. 1. etc. Sinenses penicillô, e pilis leporinis confectô, scribere, auctor est Nic. Trigaultius Expedit. Sin. l. 1. c. 14. Materia, in qua pingebantur literae, intiô arbores, hinc quadrupedia, postea et lintea praebuêre. Ex arboribus folia primum assumpta, postea libri, sive interior corticis tunica, postremo et tabulae dolatae fuêreque arbores istae inprimis tilia, seu philyra et papyrus seu biblus, e qua charta fiebat. Ex animantibus, pelles in hunc usum translatae, unde Pergamenae: et intestina. Vide Isidorum de omentis Elephantorum, Zonaram Annal. 3. de intestino Draconis etc. donec linteis libris conceptus signari coeperunt, Plin. l. 13. c. 11. vel sericô, ut de Persis habet Symmachus l. 4. Ep. 34. sindoneque, ut de Indis, Philostr. in Apollonio. Hodie, quâ utimur charta, ex linteis contusis et concerptis est, more iam aliquot saeculis inveteratô. Scribebant autem in libris seu chartis, membranis et linteis, communiter atramentô, quod Vitruvius l. 7. c. 10. librarium, Corn. Celsus l. 6. c. 4. scriptorium, e fuligine formacium ac balinearum fieri solitum: Horatius nigrae sucum loliginis, vocat. l. 1. Sat. 4. v. 100. Nempe haec in metu dese effundit nigrum sucum, qui pro atramento est, quemadmodum et sepia apud Plin. l. 9. c. 29. cuius succô afros scribere consuevisse, auctor est vetus Scholiastes Persii ad Sat. 3. v. 12.

Nigra quod infusâ vanescat sepia lymphâ.

Sed atramentô quidem libri scribebantur, tituli vero et capita librorum rubri erant coloris, quam ad rem minii usus reste ovidiô, Tristium initiô. Idem in Legum titulis factum fuisse, ex Persio discimus Sat. 5. Encaustô, quod ex muricis seu conchylii cruore erat, literis suis subscripsisse Imperatores Graecos, docet Const. Monasses Annal. et Brissonius l. de verborum signif. Ut de occultis scribendi modis, ubi alia materiâ opus, nihil addam, de quibus vide Voss. loc. cit. c. 40. Antiquissima porro scribendi ratio fuit, a dextra sinistrorsum, qualis Hebraeorum, Chaldaeorum, Syrorum, Arabum, multatumque aliarum Orientis gentium; etiam Aegyptiorum; hodieque Indorum, exceptis Malabatis et Siamensibus: ubi tamen observandum, Hebraeos ipsos, etsi literas componentes procedant sinistrorsum, in singulis tamen literis efformandis prius effingere sinisteriorem, hinc dexteriorem partem. Huic modo alter successit: Nam morem quidem veterem hactenus retinebant, quod primo a dextra sinistrorsum irent; sed ubi ad sinistram paginae partem deventum, inde, quia is se locus primo offerret, dextrorsum in scribendo recurrebant; quod antiquis Graecis placuit dictumque est βουςτροφηδὸν γράφειν, quia literas ducerent, uti boves in arando ducunt sulcos. Hôc modo exaratas fuisse Solonis leges, auctor est Didymus. Recentiores Graeci, ut et Latini, Germani, Illyres, hodieque in Africa Aethiopes, a sinistra dextrorsum scribere amavêre, nec sine causa: Nam motus naturalis manus nostrae extrorsum est, sicque pugna cietur, et cetera opera exstentô potius, quam retractô brachiô, peraguntur; Praeterea, nobis relinquitur sub oculis contemplandum, quid quantumque descriptum sit, quod ipsis calamô ac manu regitus. Quartus accessit modus, ut a summo in imum devenitetur, quomodo olim scripsêre incolae Taprobanae, Diodor. Sic. l. 2. hodieque Sinenses, Coreani, Iapanenses, atque ex Indis aliqui. Nec Graecos id scribendi genus, Taepocon illis dictum, plane latuisse, Acrostichides eorum docent. Sed neque hîc varietas illa substitit: Tangutani namque, populi ad Septentrionem a Sinensibus siti, a dextra ad sinistram tendunt, sed lineis ab inferiori parte superiorem versus multiplicatis. De priscis Gothis, restatur Olaus M. l. 1. c. 29. Scripturas eorum a dextro latere in pede saxorum inchoatas usque ad verticem et tandem reflectendo in sinistro pede finitas; vel iterum eôdem ordine inferius elevatas, depressasque terminari. Mexicani tandem in formam circuli scribere solere, lectione a centro ad circum ferentiam superius instituenda, dicuntur. Vide plura de his, ut et Steganographia, Tachygraphia, scribendi compendiis variis, literarum Characteribus apud Europaeos inprimis usitatis, aliisque huc pertinentibus, apud Voss. de Arte Gramm. l. 1. c. 4. et seqq. Herm. Hugonem de Orig. scribendi, Vinc. Contarenum Comm. de universa scribendi ratione, Auctorem Anonymum Histor. Orbis Terrar. c. 9. Sect. 3. ubi de Linguis, §. 13. 14. etc. supra item, in vocibus Femur, Lecticula, Liber, Literae, Notae, Orthographia, Polygraphia etc. Coeterum verbum scribo, a Graeco γράφω, additô s. originem habet, cuius etiam notiones omnes subiit. Pro sculpere enim, quae prima eius significatio fuit, occurrit apud Claudian. in Ruffin. l. 2. v. 342. de moneta,

Inscribi propriis aurum fatale figuris.

Et Isidorum Origin. l. 16. c. 17. Saturnus signari nummos et scribi constituit. Pro pingere, quae notio prioti successit, apud statium Equo Max. l. 1. Sylv. 1. v. 100.

----- Apellaeae cuperent te scribere cerae.

Vide Francisci Iunii Commentar. de Pictura l. 1. c. 4. Tandem pro literis mandare, ut notum. Aliam hinc notionem vide supra voce Rescripti.